دلیل تشکیل سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری چیست؟

جراحی های لاغری نظیر اسلیو معده و بای پس معده، روش های مؤثری برای کاهش وزن قابل توجه و بهبود بیماری های مرتبط با چاقی هستند. با این حال، مانند هر اقدام پزشکی دیگری، این جراحی ها نیز ممکن است با عوارضی همراه باشند. یکی از عوارض شناخته شده پس از جراحی لاغری، افزایش احتمال تشکیل سنگ در کیسه صفرا است. اگر شما نیز در آستانه جراحی لاغری هستید یا اخیراً این جراحی را انجام داده اید و نگران این عارضه هستید، این مقاله برای شماست. در ادامه به بررسی چرایی این ارتباط، علائم، روش های پیشگیری و درمان سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری می پردازیم.

ارتباط بین جراحی لاغری و سنگ کیسه صفرا چیست؟

مهمترین عاملی که ریسک تشکیل سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری را افزایش می دهد، کاهش وزن سریع و قابل توجه است. حتی کاهش وزن سریع به هر روشی (نه فقط جراحی) می تواند منجر به این مشکل شود، اما جراحی های لاغری به دلیل سرعت بالای کاهش وزن، این ریسک را به طور چشمگیری بالا می برند.

مکانیسم دقیق تشکیل سنگ کیسه صفرا در این شرایط کاملاً مشخص نیست، اما چندین عامل نقش دارند:

تغییر در ترکیب صفرا

در طول کاهش وزن سریع، بدن مقادیر بیشتری کلسترول در صفرا ترشح می کند. صفرا مایعی است که توسط کبد تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می شود و به هضم چربی ها کمک می کند. افزایش نسبت کلسترول به سایر اجزای صفرا (مانند اسیدهای صفراوی) باعث می شود کلسترول در کیسه صفرا رسوب کرده و بلورها و در نهایت سنگ تشکیل دهد. همین اصلی ترین علت سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری است.

کاهش حرکت کیسه صفرا (استاز صفرا)

کاهش مصرف غذا و چربی پس از جراحی لاغری می تواند باعث کاهش انقباضات کیسه صفرا و تخلیه ناقص آن شود. وقتی صفرا برای مدت طولانی تری در کیسه صفرا باقی می ماند، احتمال تشکیل سنگ افزایش می یابد.

تغییرات هورمونی

کاهش وزن سریع می تواند منجر به تغییراتی در سطوح هورمون های گوارشی شود که ممکن است بر عملکرد کیسه صفرا تأثیر بگذارند.

آیا همه انواع جراحی لاغری ریسک یکسانی در این خصوص دارند؟

اگرچه هر جراحی که منجر به کاهش وزن سریع شود، ریسک سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد، اما برخی مطالعات نشان می دهند تشکیل سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری بای پس معده ممکن است نسبت به جراحی هایی مانند اسلیو معده داشته باشند، اما این تفاوت معمولاً چشمگیر نیست و عامل اصلی همچنان سرعت کاهش وزن است.

چه عواملی ریسک سنگ کیسه صفرا را پس از جراحی لاغری افزایش می دهند؟

علاوه بر خود جراحی و کاهش وزن سریع، عوامل دیگری نیز می توانند در افزایش این ریسک نقش داشته باشند:

علائم سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری چیست؟

علائم سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و حتی ممکن است در برخی افراد بدون علامت باقی بماند. با این حال، شایع ترین علائم عبارتند از:

• درد در قسمت فوقانی شکم: این درد معمولاً در سمت راست یا وسط شکم، درست زیر دنده ها احساس می شود و ممکن است به پشت یا شانه راست نیز منتشر شود. این درد اغلب پس از صرف غذا (به خصوص غذاهای چرب) یا شب ها تشدید می شود.
• تهوع و استفراغ: احساس تهوع و گاهی استفراغ از علائم همراه درد شکم است.
• سوء هاضمه، نفخ و آروغ زدن: این علائم می توانند غیراختصاصی باشند اما ممکن است با سنگ کیسه صفرا همراه باشند.

علائم کمتر شایع یا جدی تر که نشان دهنده عوارض سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری هستند عبارتند از:

• تب و لرز: نشانه ای از عفونت (کوله سیستیت حاد).
• زردی پوست و چشم (یرقان): نشانه ای از انسداد مجرای صفراوی مشترک توسط سنگ.
• درد شدید و مداوم شکم: ممکن است نشانه ای از التهاب شدید یا عوارض دیگر باشد.

نکته مهم در خصوص علائم سنگ کیسه صفرا بعد از جراحی لاغری

برخی از این علائم (مانند تهوع، استفراغ یا درد شکم) می توانند با سایر مشکلات گوارشی شایع پس از جراحی لاغری نیز اشتباه گرفته شوند. بنابراین، هرگونه علامت پایدار یا شدید را جدی بگیرید و حتماً با پزشک خود در میان بگذارید. به عنوان یک توصیه بهتر است بدانید که تشخیص دقیق علت علائم تنها توسط پزشک و با استفاده از روش های تشخیصی امکان پذیر است. بنابراین حواستان به علائم و مراجعه به موقع به پزشک باشد.

چطور از بروز سنگ کیسه صفرا بعد از جراحی لاغری پیشگیری کنیم؟

خوشبختانه، اقداماتی برای کاهش ریسک تشکیل سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری وجود دارد. برخی از این روش ها عبارتند از:

داروهای پیشگیری کننده

رایج ترین روش پیشگیری، تجویز دارویی به نام اورسودئوکسی کولیک اسید (Ursodeoxycholic Acid) است. این دارو با تغییر ترکیب صفرا و کاهش میزان کلسترول آن، به پیشگیری از تشکیل سنگ کمک می کند. جراح لاغری یا متخصص تغذیه شما ممکن است این دارو را برای چند ماه تا یک سال پس از جراحی تجویز کند.

رعایت رژیم غذایی پس از جراحی

 پیروی دقیق از برنامه غذایی توصیه شده توسط تیم درمانی (به خصوص در مورد میزان و نوع چربی مصرفی)، اهمیت زیادی دارد.  باید بدانیم که کاهش چربی های اشباع می تواند به سلامت کیسه صفرا کمک کند و این یک نکته بسیار مهم است.

سرعت مناسب کاهش وزن

در حالی که لاغری سریع هدف جراحی است، اما تلاش برای ثابت نگه داشتن نرخ کاهش وزن در محدوده توصیه شده توسط پزشک می تواند به بدن کمک کند تا بهتر با تغییرات کنار بیاید. یعنی برای کاهش وزن خیلی فشار زیادی به خودتان وارد نکنید.

چطور سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری را تشخیص می دهند؟

اگر علائم مشکوکی دارید، پزشک برای تشخیص سنگ کیسه صفرا بعد از عمل لاغری از روش های زیر استفاده می کند:

• سونوگرافی شکم: این روش تشخیصی غیرتهاجمی و دردسترس، بهترین راه برای مشاهده سنگ ها در کیسه صفرا است.
• آزمایش خون: ممکن است برای بررسی عملکرد کبد و پانکراس یا وجود علائم عفونت انجام شود.
• سایر روش های تصویربرداری: در موارد پیچیده تر، ممکن است نیاز به سی تی اسکن یا ام آر آی (MRI) باشد.

درمان سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری چیست؟

درمان سنگ کیسه صفرا بعد از عمل لاغری بستگی به وجود علائم و عوارض دارد:

سنگ های بدون علامت

سنگ هایی که علامتی ایجاد نمی کنند، معمولاً نیاز به درمان فوری ندارند. مگر در یک حالت.  مثلا زمانی که ریسک عوارض بالا باشد. که در این صورت با توجه به ریسک کلی بالاتر، ممکن است رویکرد کمی متفاوت باشد و گاهی پیشگیری دارویی یا حتی برداشتن کیسه صفرا در صورت وجود سنگ در زمان جراحی در نظر گرفته می شود.

سنگ های علامت دار یا سنگ هایی که باعث عارضه شده اند

 در این موارد، درمان معمولاً شامل برداشتن کیسه صفرا از طریق جراحی زیر است:

کیسه صفرا برداری (کوله سیستکتومی)

این جراحی که اغلب به روش لاپاراسکوپی (جراحی بسته) انجام می شود، روش استاندارد درمان سنگ کیسه صفرا است. در این روش، کیسه صفرا از طریق چند برش کوچک در شکم برداشته می شود. ریکاوری پس از جراحی لاپاراسکوپی معمولاً سریع تر از جراحی باز است.

درمان های غیرجراحی (مانند حل کردن سنگ با دارو)

این روش ها کمتر رایج هستند و معمولاً برای سنگ های کوچک از جنس خاص و در بیمارانی که کاندید جراحی نیستند، به کار می روند. اثربخشی آن ها محدود است و احتمال عود سنگ بالاست.

زندگی پس از جراحی لاغری و با سنگ کیسه صفرا چطور پیش می رود؟

اگر سنگ کیسه صفرا پس از جراحی لاغری را تجربه می کنید و نیاز به برداشتن آن پیدا کردید، بدانید که زندگی بدون کیسه صفرا معمولاً با مشکلات جدی همراه نیست. کبد همچنان صفرا تولید می کند و صفرا مستقیماً وارد روده کوچک می شود. ممکن است برخی افراد پس از برداشتن کیسه صفرا دچار اسهال شوند که معمولاً با تغییر رژیم غذایی قابل کنترل است.

پاسخ به سوالات رایج