ارتباط چاقی و سرطان: چگونه اضافه وزن خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟
در دنیای امروز که چاقی به یکی از معضلات اصلی سلامت عمومی جوامع تبدیل شده است، نگرانی درباره پیامدهای آن نیز بیش از پیش مطرح می شود. بسیاری از ما می دانیم که چاقی با بیماری هایی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و بیماری های قلبی ارتباط دارد. اما آیا درباره ارتباط چاقی و سرطان چیزی می دانید؟ آیا می دانستید چاقی می تواند خطر ابتلا به برخی سرطان ها را نیز افزایش دهد؟
در این مقاله از اسلیو کلینیک، به بررسی علمی ارتباط چاقی با سرطان می پردازیم و توضیح می دهیم چگونه اضافه وزن می تواند باعث سرطان شود. همچنین راهکارهایی هم برای جلوگیری از بروز سرطان به دلیل چاقی ارائه خواهیم داد.
چاقی چیست؟
چاقی حالتی از افزایش بافت چربی بدن است که معمولاً با شاخص توده بدنی (BMI) سنجیده می شود. در صورتی که محدوده شاخص توده بدنی از عدد 25 فراتر رود، بدین معنی است که دچار اضافه وزن یا چاقی شده اید.
- BMI بین ۲۵ تا ۲۹.۹: اضافه وزن
- BMI بالای ۳۰: چاقی
- BMI بالای ۳۵: چاقی شدید
بیشتر بخوانید: فرق اضافه وزن و چاقی در چیست؟
چربی شکم، خطرناک تر از تجمع چربی در نواحی دیگر است، زیرا باعث افزایش التهابات بدن، اختلالات متابولیک و ابتلا به بیماری های مرتبط با چاقی می شود.
چگونه چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود؟
ارتباط چاقی و سرطان مستقیم است؛ بدین صورت است که چاقی با افزایش التهابات بدن، افزایش سطح هورمون ها، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و افزایش استرس می تواند زمینه ساز ابتلا به انواع سرطان باشد.
التهاب مزمن
افراد چاق اغلب در بدن خود دچار التهاب خفیف و مزمن هستند. این التهاب می تواند به آسیب DNA سلول ها منجر شده و خطر جهش های ژنتیکی را افزایش دهد؛ جهش هایی که ممکن است به رشد تومورهای سرطانی منجر شوند.
افزایش سطح هورمون ها
چربی بدن با ترشح بیش از حد برخی هورمون ها مانند استروژن، انسولین و فاکتور رشد شبه انسولینی (IGF-1) باعث رشد سلول های غیرطبیعی می شود. برای مثال، بالا بودن استروژن که به آن هورمون چاقی هم گفته می شود، در زنان چاق پس از یائسگی، می تواند خطر ابتلا به سرطان پستان و رحم را افزایش دهد.
تغییر در سیستم ایمنی
چاقی باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی می شود. این اختلال می تواند توانایی بدن برای شناسایی و تخریب سلول های سرطانی را کاهش دهد.
استرس اکسیداتیو
انواع چاقی با افزایش سطح رادیکال های آزاد در بدن مرتبط است. این مولکول های ناپایدار به DNA و ساختار سلول ها آسیب می زنند و می توانند در فرآیند سرطان زایی نقش داشته باشند.
چاقی باعث کدام نوع سرطان می شود؟
مطالعات اپیدمیولوژیک درباره ارتباط چاقی و سرطان نشان می دهد که چاقی خطر ابتلا به 8 نوع سرطان را افزایش می دهد. در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- سرطان پستان (بعد از یائسگی): در زنان یائسه، چاقی یکی از مهم ترین عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان است، زیرا با افزایش استروژن ارتباط مستقیم دارد.
- سرطان روده بزرگ (کولورکتال): چربی شکمی و مقاومت به انسولین از عوامل مؤثر در افزایش ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ است.
- سرطان کبد: ارتباط چاقی و سرطان کبد هم مستقیم است. به این صورت که چاقی اغلب ابتدا باعث بروز علائم کبد چرب غیر الکلی می شود، که می تواند به التهاب مزمن کبدی و در نهایت سرطان کبد منجر شود.
- سرطان آندومتر (پوشش داخلی رحم): چاقی زنان باعث افزایش سطح هورمون های استروژن در بدن آنها می شود که خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می دهد. طبق تحقیقات انجام شده احتمال ابتلا به سرطان آندومتر در زنان چاق 2 تا 7 برابر بیشتر از سایر زنان است.
- سرطان کلیه: چربی اضافی باعث افزایش فشار خون و التهاب مزمن می شود که این مشکلات می توانند خطر سرطان کلیه را افزایش دهند.
- سرطان پانکراس: ارتباط چاقی و سرطان پانکراس به این شکل است که چاقی با افزایش سطح انسولین و التهاب مزمن لوزالمعده مرتبط است و می تواند باعث بروز سرطان پانکراس شود.
- سرطان مری (آدنوکارسینوم): رفلاکس معده در افراد چاق شایع تر است و می تواند به تغییرات پیش سرطانی در مری منجر شود. طبق مطالعات انجام شده احتمال ابتلا به سرطان مری در افراد چاق 2 تا 4 برابر بیشتر از افراد با وزن متناسب است.
- سرطان معده: چاقی شکمی در مردان و زنان با افزایش خطر سرطان معده همراه است.
نقش تغذیه در ارتباط چاقی و سرطان
یکی از اصلی ترین دلایل چاقی مربوط به تغذیه نادرست است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با سرطان نیز مرتبط است. موارد زیر در رابطه با نقش تغذیه در چاقی و سرطان حائز اهمیت هستند:
- مصرف بیش از حد چربی های اشباع شده؛
- مصرف زیاد گوشت های فرآوری‌شده و انواع گوشت قرمز پرچرب؛
- کاهش مصرف میوه ها، سبزیجات و فیبر غذایی؛
- زیاده روی در مصرف نوشیدنی های شیرین و قندهای ساده؛
با این تفاسیر داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، غنی از آنتی اکسیدان ها، فیبر و مواد ضدالتهاب می تواند هم به کاهش وزن کمک کند و هم در پیشگیری از سرطان مؤثر باشد.
نقش فعالیت بدنی در ارتباط چاقی و سرطان
یکی دیگر از دلایل اصلی چاقی می تواند کم تحرکی در کنار پرخوری باشد.
بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت (WHO)، داشتن فعالیت فیزیکی به مدت حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته می تواند از اضافه وزن و بسیاری از سرطان ها پیشگیری کند.
نقش ژنتیک در ارتباط چاقی و سرطان
برخی افراد ممکن است به دلیل زمینه ژنتیکی مستعد چاقی و یا سرطان باشند. اما ژن ها تنها بخش کوچکی از این معادله اند. محیط، تغذیه و سبک زندگی نقش اصلی را در بروز این بیماری ها را ایفا می کنند.
آیا کاهش وزن خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد؟
بله. کاهش وزن، حتی به میزان ۵ تا ۱۰ درصد از وزن اولیه، می تواند سطح انسولین، استروژن و سایر نشانگرهای التهابی را کاهش دهد. مطالعات نشان داده اند که افرادی که وزن خود را کاهش می دهند، در مقایسه با افراد دارای چاقی مداوم، ریسک کمتری برای ابتلا به سرطان دارند.
چاقی در کودکان؛ زمینه ساز ابتلا به سرطان در بزرگسالی
افزایش نرخ چاقی در کودکان یکی از نگرانی های بزرگ جوامع است. کودکانی که با اضافه وزن وارد بزرگسالی می شوند، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دو، بیماری های قلبی و انواع سرطان ها قرار دارند. پیشگیری از چاقی در دوران کودکی، یکی از راه های مهم در کاهش نرخ سرطان در آینده است.
ارتباط چاقی و سرطان در مردان و زنان
در زنان، چاقی بیشتر با سرطان های وابسته به هورمون مانند پستان، آندومتر و تخمدان مرتبط است. در حالی که چاقی در مردان، خطر سرطان های کولورکتال، کبد، مری و پروستات را افزایش می دهد.
راهکارهای پیشگیری از چاقی و کاهش خطر سرطان
برای پیشگیری از چاقی و در نتیجه کاهش ریسک ابتلا به سرطان، رعایت این موارد ضروری است:
- کالری چیست و چرا برای بدن نیاز است؟ (جدول کالری مورد نیاز هر فرد در هر سنی)همواره رژیم غذایی سالم و کم کالری داشته باشید.
- در رژیم روزانه خود میوه، سبزیجات و غلات کامل را جای دهید.
- کاهش مصرف قند و نوشیدنی های شیرین
- فعالیت بدنی منظم و روزانه داشته باشید.
- خواب کافی و باکیفیت داشته باشید.
- استرس و اضطراب خود را کنترل کنید.
- مراجعه منظم به پزشک برای بررسی های پیشگیرانه داشته باشید.
نتیجه گیری
چاقی چیزی فراتر از یک مشکل ظاهری است؛ موضوعی است که می تواند سلامت کلی بدن را به خطر اندازد و زمینه ساز بیماری های مرگ باری مانند سرطان شود. خوشبختانه با اصلاح سبک زندگی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم، می توان هم از چاقی پیشگیری کرد و هم خطر ابتلا به سرطان را به طور قابل توجهی کاهش داد.
به خاطر داشته باشید که هر کیلو کاهش وزن، یک گام به سوی سلامتی بیشتر است.
