از علت تا روش های جلوگیری از بروز اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو معده
اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو معده یکی از چالش هایی است که بسیاری از افرادی که این جراحی را انجام می دهند با آن رو به رو می شوند. شاید در ابتدا تصور کنید بعد از کوچک شدن معده فقط قرار است وزن کم کنید و سبک تر و سالم تر شوید، اما بدن داستان دیگری دارد!
خیلی ها پس از انجام جراحی اسلیو معده دچار خستگی، ریزش مو یا بی حالی می شوند، بدون اینکه بدانند علت آن کمبود ویتامین ها و مواد معدنی است. در این مقاله می خواهیم دقیق تر بررسی کنیم چرا جذب ویتامین ها بعد از اسلیو مختل می شود، چه نشانه هایی دارد و چطور می توان با تغذیه درست و مکمل ها از بروز آن جلوگیری کرد.
عمل اسلیو معده چیست و چه تاثیری بر جذب مواد مغذی دارد؟
در عمل اسلیو معده، حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد از حجم معده برداشته می شود و قسمت باقیمانده به شکل یک لوله باریک درمی آید. این کار باعث می شود:
- معده ظرفیت کمتری برای دریافت غذا داشته باشد.
- ترشح هورمون گرلین (هورمون گرسنگی) کاهش یابد.
- فرد با مقدار کمی غذا احساس سیری کند.
اما کوچک شدن معده یک عارضه جانبی دارد: کاهش تماس مواد غذایی با آنزیم ها و اسید معده. از آنجا که جذب اولیه بسیاری از ویتامین ها در معده آغاز می شود، این تغییر باعث اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو می شود.
چرا اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو اتفاق می افتد؟
در جراحی اسلیو، بخشی از معده که مسئول جذب و ترشح بعضی ویتامین ها و فاکتورهای حیاتی است، حذف می شود. مهم ترین دلایل بروز این اختلال عبارتند از:
کاهش ترشح اسید معده
اسید معده به آزادسازی ویتامین B12 از پروتئین های غذایی کمک می کند. وقتی اسید معده کم شود، ویتامین B12 به خوبی جذب نمی شود و به مرور زمان فرد دچار کمبود ویتامین B12 بعد از عمل اسلیو می شود.
کاهش سطح فاکتور داخلی (Intrinsic Factor)
این فاکتور توسط سلول های معده ترشح می شود و برای جذب ویتامین B12 در روده ضروری است. بعد از اسلیو، ترشح این فاکتور کاهش پیدا می کند و در نتیجه جذب ویتامین B12 مختل می شود.
مصرف کمتر مواد مغذی
به دلیل حجم کم معده، بیمار نمی تواند مثل قبل غذا بخورد. اگر رژیم اسلیو درست و متعادل نداشته باشد، دچار کمبود ویتامین هایی مثل A، D، E، K، B1 و B12 می شود.
تغییر در فلور میکروبی روده
عمل اسلیو باعث تغییر در باکتری های مفید دستگاه گوارش می شود. این تغییر می تواند بر جذب برخی مواد مغذی و متابولیسم ویتامین ها تأثیر منفی بگذارد.
شایع ترین ویتامین هایی که بعد از اسلیو معده جذب نمی شوند
بعد از عمل، بدن بیشتر در جذب این ویتامین ها و مواد معدنی دچار مشکل می شود:
| ماده مغذی | اثرات کمبود |
|---|---|
| ویتامین B12 | خستگی، بی‌حسی دست و پا، مشکلات عصبی و کم‌خونی |
| ویتامین D | ضعف عضلات، درد استخوان و پوکی استخوان |
| ویتامین B1 (تیامین) | گرفتگی عضلات، تهوع، بی‌قراری |
| آهن | کم‌خونی، رنگ‌پریدگی، سرگیجه |
| کلسیم | پوکی استخوان، افزایش احتمال شکستگی |
| روی (زینک) | ریزش مو، اختلال در ترمیم زخم‌ها |
| فولات (ویتامین B9) | خطر کم‌خونی، خستگی مزمن |
علائم کمبود ویتامین بعد از عمل اسلیو معده و دلایل آن
علائم ممکن است در چند ماه اول بروز نکنند اما با گذشت زمان آشکار می شوند. نشانه های شایع عبارتند از:
خستگی و بی حالی مداوم بعد از عمل اسلیو
از آنجا که ویتامین های B12، فولات (B9)، آهن و ویتامین D نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز و عملکرد عصبی دارند. اختلال در جذب این ویتامین ها باعث کاهش اکسیژن رسانی به سلول ها و خستگی مداوم بعد از عمل اسلیو می شود.
ریزش مو بعد از عمل اسلیو
موها برای رشد سالم نیاز به آهن، روی (زینک)، ویتامین B12 و بیوتین دارند. کمبود این مواد منجر به نازک شدن مو و ریزش بیشتر می شود. همچنین کمبود پروتئین می تواند شدت ریزش مو بعد از عمل اسلیو را افزایش دهد.
بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا بعد از عمل اسلیو
ویتامین های B12 و B1 (تیامین) برای سلامت اعصاب حیاتی هستند. با این تفاسیر اختلال در جذب این ویتامین ها می تواند باعث اختلال در انتقال پیام های عصبی شود و احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی دست و پا بعد از عمل اسلیو را ایجاد کند.
رنگ پریدگی پوست بعد از عمل اسلیو
مواد مغذی همچون آهن، فولات و ویتامین B12 برای تولید هموگلوبین و گلبول‌های قرمز ضروری هستند. کاهش آنها به مراتب باعث کم خونی و رنگ پریدگی پوست بعد از عمل اسلیو می شود.
مشکلات تمرکز یا حافظه بعد از عمل اسلیو
کمبود ویتامین B12، فولات و ویتامین D می تواند عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهد و باعث فراموشی، کند شدن تفکر و کاهش تمرکز بعد از عمل اسلیو شود.
شکستگی ناخن ها بعد از عمل اسلیو
وجود آهن، روی و ویتامین B7 (بیوتین) برای استحکام ناخن ها و رشد آنها ضروری هستند. اختلال در جذب این ویتامین ها باعث شکستگی ناخن ها بعد از عمل اسلیو می شود.
کاهش اشتها بعد از عمل اسلیو
روی نقش مهمی در حس چشایی و اشتها دارد و کمبود آن ممکن است باعث کاهش اشتها بعد از عمل اسلیو شود.
ضعف عضلانی و درد استخوان بعد از عمل اسلیو
مواد مغذی همچون ویتامین D و کلسیم برای سلامت استخوان ها و عضلات حیاتی هستند. کمبود آنها می تواند باعث درد استخوان، ضعف عضلانی و حتی پوکی استخوان بعد از عمل اسلیو شود.
سرگیجه یا تپش قلب بعد از عمل اسلیو
کمبود آهن و ویتامین B12 باعث کاهش سطح گلبول های قرمز، کاهش اکسیژن رسانی به قلب و مغز، کم خونی و بروز علائمی مثل سرگیجه یا تپش قلب بعد از عمل اسلیو می شود.
چگونه می توان از اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو پیشگیری کرد؟
خوشبختانه این مشکل قابل کنترل است، به شرطی که بیمار مراقبت های بعد از عمل اسلیو را جدی بگیرد. برای پیشگیری از اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو معده و عوارض اسلیو معده موارد زیر توصیه می شود:
مصرف منظم مکمل ها
مکمل های تجویزی بعد از عمل اسلیو که معمولا شامل مکمل های مولتی ویتامین، B12، D3، کلسیم و آهن هستند را منظم مصرف کنید، حتی اگر احساس خوبی دارید.
انجام آزمایش های دوره ای
سطح ویتامین ها و مواد معدنی باید به طور منظم (معمولاً هر ۳ تا ۶ ماه) بررسی شود تا در صورت اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو، درمان زودهنگام انجام گیرد.
داشتن رژیم غذایی متنوع
رژیم غذایی بعد از اسلیو باید سرشار از پروتئین، لبنیات کم چرب، سبزیجات تازه و منابع طبیعی ویتامین باشد. حذف گروه های غذایی بدون مشورت پزشک خطرناک است و منجر به کمبود ویتامین بعد از اسلیو معده می شود.
مصرف ویتامین B12 به صورت تزریقی یا زیرزبانی
چون جذب ویتامین B12 بعد از عمل اسلیو از طریق معده کاهش می یابد، پزشک ممکن است تزریق ماهانه یا مکمل زیرزبانی در کنار مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین توصیه کند.
پرهیز از مصرف خودسرانه دارو
داروهای آنتی اسید و مهارکننده پمپ پروتون در درازمدت جذب ویتامین ها را مختل می کنند و جزو داروهای ممنوعه بعد از عمل اسلیو هستند و مصرف آنها تنها در صورت تجویز پزشک مجاز است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بعد از عمل اسلیو معده علائمی مثل خستگی شدید، ریزش موی غیرعادی، بی حسی اندام ها یا سرگیجه دارید، بهتر است سریع به جراح اسلیو خود مراجعه کنید. این نشانه ها ممکن است به علت اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو معده باشند و نیاز به بررسی آزمایشگاهی دارند.
نقش تیم پزشکی در کنترل کمبود ویتامین ها
پایش مداوم بیمار بعد از عمل اهمیت زیادی دارد. متخصص تغذیه، جراح و پزشک عمومی باید به صورت منظم وضعیت تغذیه و آزمایش های بیمار را بررسی کنند تا از بروز عوارض اسلیو معده در بلندمدت جلوگیری شود.
جمع بندی
اختلال در جذب ویتامین بعد از عمل اسلیو معده یکی از مهم ترین چالش های پس از جراحی است که با رعایت رژیم غذایی صحیح، مصرف مکمل ها و پیگیری منظم قابل پیشگیری است. بی توجهی به این موضوع می تواند منجر به مشکلاتی مانند کم خونی، پوکی استخوان و ضعف عمومی شود.
بنابراین اگر این عمل را انجام داده اید یا قصد دارید انجام دهید، حتماً از همان ابتدا با پزشک و متخصص تغذیه در ارتباط باشید تا از سلامت بدنتان در طول مسیر کاهش وزن محافظت کنید.
